Het oude orgel ligt achter de kerk
'De pijpen van het oude orkest liggen achter de kerk.' Deze gevleugelde woorden uit 1931 leven nog voort in de hoofden van enkele bejaarde mensen. Er sprak destijds opluchting uit: voorgoed kon een streep gezet worden door het oude, versleten orgel. Dàt is achter de kerk gesmeten, maar het nieuwe orgel staat in de kerk. Helaas was men onwetend over de waarde van het Van Dam-orgel. Anders had de plaatselijke krant niet geschreven: 'Voorwaar een echte opruiming'.
In 1996 herhaalde zich de geschiedenis. Weer kwamen er orgel onderdelen achter de kerk te liggen, maar nu betrof het de opruiming van een Dekker-orgel van slechte makelij.
De schriftelijke bron van 'het oude orkest'-gezegde - waarschijnlijk een kerkblad van omstreeks november 1931 - is niet meer te achterhalen, maar verrassend is het wel 65 jaar na dato deze uitdrukking nog te vernemen.
'Het orgel is een beeld, van't leven hier beneden' dichtte de grote Revius ooit. Maar meer nog dan het instrumnent zelf geven alle verwikkelingen rond een orgel een beeld van de mènsen hier beneden. Dat blijkt uit dit boek waarin J.E. Hopman u meeneemt op zijn speurtochten naar de geschiedenis van de orgels van de Spakenburgse Noorderkerk.
In een aantal boeiende verhalen toont de auteur aan, dat schrijven over orgels geen saai en dor verhaal behoeft op te leveren. Integendeel! Het is een prettig en vlot lezend boek geworden, niet alleen over orgels, maar ook over de mensen daaromheen: organisten (van wie prof. dr. K. Schilder zei dat ze 'de profeten op de orgelbank' zijn), orgelpompers, voorzangers, leden van orgelcommissies en kerkenraden en nog vele anderen meer. Het is dan ook een boek over mensen geworden. Op soms ludieke wijze wordt een schets gegeven van wat zich met en om deze orgels heeft afgespeeld.
Een boek moet voor zichzelf spreken en elk boek spreekt ook voor zichzelf. De ervaring zal leren dat ieder die dit werk ter hand neemt vóór hij het weet in deze verhalen is geïnteresseerd.
Wat is er de afgelopen honderdvijftig jaar gewikt en gewogen door al die al of niet 'graag zingende, ongeïnteresseerde, serieus overleggende, kritische, goed luisterende, slappe, morrende, creatieve, doortastende en goedgeefse mensen'. De auteur wist de archieven interessante feiten te ontfutselen en noteerde menige anekdote.
In dit boek komen veel mensen aan het woord. Om de authenticiteit geen geweld aan te doen, zijn de citaten letterlijk uit brieven en notulen overgenomen. De lezer moet het grappige en soms gebrekkige Nederlands maar voor lief nemen.
De talloze illustraties maken het niet alleen en lees- maar ook een kijkboek.
Auteur: | J.E. Hopman |
Jaar: | 1997 |
Pagina's: | 331 |
ISBN: | 90-71084-14-0 |
Prijs: | niet meer leverbaar |
Historisch gedeelte
- Een vondst in de hoek van de donkere toren
- 1800-1878 Het Van Dam-orgel in zijn Voorburgse periode
- 1834-1879 Voorzangersgezocht
- 1873-1882 Promotie orgel èn principiële bezwaren
- 1882-1921 Verkoop aandelen en de organistenfamilie Geuchies
- 1890-1916 Over orgelmakers en een vergeefse reis
- 1895-1931 Walsende orgeltrappers bedienen de longen
- 1920-1928 Kerkvergroting verkleint orgel, en: weg 'houten broek'
- 1911-1929 Organisten en hun spel
- 1928-1930 Uitvoering vervanging Van Dam-orgel
- 1930-1931 Mishandeling van psalmen en het geefgedrag
- 1931 'Flip en Flap' verrast door elektrisch Dekker-orgel
- 1931 Na inwijding nieuwe orgel 'oude orkest' opgestookt
- 1931-1946 Bieden zich aan: gratis organisten
- 1947-1950 Orgel opruimen of toch maar weer opknappen?
- 1951 Leeflang brengt barok element in tijdens restauratie
- 1951-1963 Stoelendans rond de orgelbank
- 1959-1977 Orgel als orde-instrument
- 1928-1984 De voorlopers van het trouwzaalorgel
- 1977-1993 Toetsing psalmen en muziekkeuze organisten
- 1981-1994 Houtworminvasie in Dekker/Leeflang-orgel
- 1987-1997 Financiële actie met humor en dichtkunst
- 1992-april '97 Weer naar een ambachtelijk gemaakt orgel
Persoonlijke herinneringen organisten
- Peter Koelewijn Zzn. (1915) Harmonium moest wijken voor een wiegje
- Berend Geuchies (1925) Plots vloog er een uil uit het orgel
- Eb Koops (1929) Bij paniek rustig blijven doorspelen
- Jan de Graaf (1934) Liever niet het 'brul-register'!
- Wout Heinen (1941 ) Het orgel had geen geheimen meer
- Willem van Twillert (1952) Ik dacht dat de orgelbank bewoog
- Terugblik en les der historie
Bijlagen
- Dispositie van de vier Noorderkerk-orgels
- Twee eeuwen orgelhistorie in een notendop
- Tabellen over prijzen, honoraria, enz.